دلایل داشتن اضطراب در درس ریاضی و راه های غلبه بر آن که میتواند برای دانش آموزان عزیز و دبیران محترم ریاضی مفید واقع شود در ادامه مطلب.
این تصور كه استعداد ریاضی مادرزادی است یا پسرها نسبت به دخترها عملكرد بهتری در درس ریاضی دارند، یا درس ریاضی درس منطق است، نه درس خلاقیت، موجب عقب نشینی و مقابله برخی از دانش آموزان از یادگیری علم ریاضی می شود.
عوامل موثر در ایجاد اضطراب ریاضی
الف- عوامل محیطی
1ـ فشارهای والدین:
بدیهی است نقش والدین در اضطراب كودكان از درس و مدرسه بسیار موثر و غیرقابل انكار است.
گروهی از پدر و مادرهایی كه خود در درس ریاضی ضعیف و كند بوده‌اند این احساس و نگرش خود را به فرزندشان نیز منتقل می‌كنند یا گروهی دیگر نیز با فشارها و توقعات خارج از توان فرزندشان آنان را دچار ترس و اضطراب می‌كنند.
2ـ شیوه آموزش آموزگاران:
گروهی از آموزگاران و معلمان مقطع ابتدایی بدون در نظر گرفتن موقعیت ذهنی- روانی دانش آموزان و میزان استعداد‌ها و توانایی‌های آنان، مسائلی برای حل كردن طرح می‌كنند كه از عهده بیشتر شاگردان كلاس خارج است. در این گونه موارد، دانش آموزان احساس بی‌كفایتی و ناتوانی می‌كنند و نسبت به استعداد و عملكرد خود بدبین و وازده می‌شوند.
3ـ محتوای كتاب‌های ریاضی:
در مواردی نیز محتوای كتاب و ترتیب درس‌های ریاضی به گونه‌ای است كه یادگیری مفاهیم ریاضی، سخت جلوه می‌كند و موجب گیجی و سردرگمی دانش آموزان می‌شود.
در چنین مواردی اگر آموزگار هم كمی درایت و تلاش از خود به خرج ندهد و آموزش را راحت‌تر نكند، موجب بیزاری دانش آموزان از درس ریاضی می‌شود، زیرا آنان احساس می‌كنند كه چیزی نمیفهمند.
4ـ تجارب منفی:
نمره‌های پایین از درس ریاضی، پیش زمینه‌های ذهنی، آموزگاران جدی و سختگیر، روش‌های تدریس اشتباه، توجه نكردن به مراحل رشد ذهنی كودكان و آزمون‌های پیچیده پی درپی، همگی می‌توانند موجب بدبینی دانش آموزان نسبت به درس ریاضی شوند.
ب - شیوه‌های اشتباه آموزش ریاضی
1ـ تاكید بیش از اندازه بر به یادسپاری:
ریاضی درسی است كه بیش از آن كه به حفظ كردن نیاز داشته باشد، به فهمیدن و درك كردن نیاز دارد. درك قوانین و مفاهیم ریاضی موضوعی است كه برای تدریس این درس باید در وهله نخست مدنظر باشد.
2ـ تاكید بر سرعت در پاسخ گویی:
مساله حل كردن و پاسخ دادن به سوالات درس ریاضی نیاز به درك مساله و پرسش آموزگار دارد. پس با فشار آوردن بر دانش آموزان كه سریع پاسخ دهید، نمی‌توان مشكلی را حل كرد.
در این گونه موارد، دانش آموزی كه قدری كندتر از دیگران عمل می‌كند، احساس بی‌كفایتی و ضعف می‌كند و از یادگیری و درك مساله عاجز می‌ماند.
در مواردی پیش می‌آید كه آموزگاری از این كه درسی را چند بار تكرار كند و دانش آموزان متوجه نشوند، دچار ناكامی و سرخوردگی می‌شود. اما اگر همین آموزگار روش خود را تغییر دهد و آهسته‌تر مفاهیم ریاضی را برای دانش آموزان جا بیندازد، به طور حتم نتیجه بهتری خواهد گرفت.
3- یكنواختی و ابتكار نداشتن آموزگاران در شیوه تدریس:
اغلب دانش آموزان دوست دارند مساله ها و پرسش‌های متنوع و لذت بخش را پاسخ دهند. برای مثال، آموزگار میتواند برای به فكر واداشتن دانش آموزان، آنها را در شرایط عینی روزمره زندگی قرار دهد و انتظار داشته باشد كه آن مساله را حل كنند. فروشگاهی خیالی با مجموعه‌ای از جنس‌ها با قیمتهای مختلف و تجسم صحنه خرید و فروش كالا برای كودكان ابتدایی بسیار ملموس، عینی و قابل درك‌تر است تا مثالی دور از ذهن، كه كودك هیچ تصوری درباره آن در ذهن ندارد.
دانش آموزان ابتدایی (به ویژه دخترها) نیاز به هرچه عینی‌تر كردن مسائل دارند.
آنها به دلیل رشد ذهنی شان هنوز قادر به درك مسائل انتزاعی نـیسـتند، بـرای درك مسالـه و آسـان سازی آن باید از روش‌های ملموس استفاده كرد.
4ـ نداشتن درك درست از كاربرد ریاضی در زندگی:
بدیهی است اگر دانش آموزان موارد استفاده از ریاضی را در زندگی روزمره بشناسند و به كار بندند، علاقه بیشتری نسبت به یادگیری این درس از خود نشان خواهند داد.
پ - عوامل فردی
1ـ كاهش اعتماد به نفس:
تسلط نداشتن بر انجام چهار عمل اصلی و اولیه ریاضی، درك مساله و راه حل آن موجب كاهش اعتماد به نفس دانش آموز در یادگیری درس ریاضی می‌شود و این چرخه ضعیف (ندانستن، بی‌علاقگی و بیزاری از درس ریاضی) موجب دوری گزیدن از كلیه درس‌های مرتبط با ریاضی «هندسه، ترسیم، جبر، مثلثات و غیره) در آینده می‌شود.
2ـ ا حساس ضعف و كمبود:
اغلب دانش آموزانی كه به درس ریاضی علاقه ندارند، از اشتباه كردن پای تخته سیاه می‌هراسند. آنها تصور می‌كنند اگر نتوانند پاسخ سوالی را درست جواب دهند، مورد تمسخر و خنده هم كلاسی‌هایشان قرار می‌گیرند.
در حالی كه آموزگار وظیفه دارد با اتخاذ روش‌های گوناگون مانع بروز این گونه صحنه‌ها شود.
3ـ تشویق دخترها به یادگیری ریاضی:
گروهی از والدین تصور می‌كنند كه دخترهایشان نیازی به یادگیری عمیق ریاضی ندارند. همان قدر كه بتوانند در این درس نمره قبولی بیاورند، كافی است. در حالی كه امروزه تمامی رشته‌های درسی به نوعی با ریاضی، برنامه نویسی، حل مساله، تفكر انتزاعی و شیوه استدلال كردن سر و كار دارند.
پس بهتر است دخترها نیز همچون پسرها به یادگیری علم ریاضی تشویق شوند تا امكان دسترسی به رشته‌های گوناگون را داشته باشند.
اضطراب ریاضی ونقش آموزگاران
بدیهی است رفتارهای پنهان و آشكار (كلامی و غیركلامی) آموزگار در بروز اضطراب دانش آموزان از درس ریاضی تاثیر زیادی دارد. زمانی كه آموزگار ناخودآگاه اخم می‌كند یا با جملاتی توهین‌آمیز و ترشرویی موجب كاهش اعتماد به نفس شاگرد می‌شود، او را از دستیابی به جواب نهایی پرسش یا مساله بازمی دارد.
در مواردی نیز، اضطراب از آموزش صحیح درس ریاضی به دانش آموزان موجب ضعف شیوه‌های تدریس آموزگار می‌شود و ریشه‌های اضطراب را در دانش آموزان به وجود می‌آورد. گروهی از آموزگاران نیز تصور می كنند ریاضی مقطع ابتدایی به قدری ساده است كه تمامی دانش آموزان باید آن را بفهمند.
در حالی كه اگر با مراحل رشد ذهنی كودكان آشنا باشند، این انتظار بی‌مورد را از آنها نخواهند داشت. شناخت اعداد، عددنویسی، درك بزرگ‌تر و كوچك تر، فهم عمل جمع و تفریق و درك مفهوم ضرب و تقسیم نخستین گام‌های آموزش ریاضی است.
در كنار آموزش این مفاهیم، آموزگار باید درك مساله، شیوه طرح مساله، قابل فهم بودن مساله، درك راه حل مساله و بیان شیوه حل مساله را نیز به دانش آموزان بیاموزد. هرچه مساله برای دانش آموزان قابل فهم‌تر و ملموس‌تر باشد، یافتن راه حل مساله نیز برای آنان راحت‌تر خواهد بود.
هرچه آموزگار از مثال‌ها، تمرین‌ها و راهكارهای عینی‌تر استفاده كند، شاگردان ریاضی را شیرین‌تر، آسان‌تر و عملی‌تر خواهند یافت. آموزگاران باید به این نكته توجه داشته باشند كه شاگردان ابتدایی هنوز نمی‌دانند چطور باید ریاضی را یاد بگیرند.
به آنها یاد می‌دهند كه عملیات جمع و تفریق را حفظ كنند، در حالی كه هنوز مفاهیم زیربنایی (استدلال كردن) را نیاموخته‌اند. آنها برای هرچه آسان‌تر كردن آموزش ریاضی به دانش آموزان باید سعی كنند شیوه‌ها و روش‌های تدریس را متناسب با نیازهای دانش آموزان كلاس خود تغییر دهند. آنها باید ابتدا:
1ـ نسبت به ریاضی نگرش و دیدی مثبت و سازنده در خود و شاگردانشان ایجاد كنند. آموزگار باید بپذیرد كه وظیفه خطیر آموزش امری ساده و راحت نیست. كودكانی كه تا چند سال پیش هیچ انتظاری از آنها نمی‌رفت، به تـــدریج گام در مسیر یادگیری و آموزش گذاشته‌اند.
پیشرفت آنها مرحله به مرحله است. آنها ابتدا مفاهیم اولیه را باید یاد بگیرند. درك مساله ریاضی نیاز به تفكر دارد. اگر دانش آموزی در یكی از این مراحل دچار ضعف و كاستی باشد، گام‌های بعدی را با دردسر پشت سر خواهد گذاشت.
چه بسا آنچه را كه در طول سال‌های ابتدایی خوب نیاموخته است، تا سال‌های جوانی و بزرگسالی نیز نتواند خوب بفهمد.
در نظر داشته باشید، باورهای آموزگاران درباره درس ریاضی تاثیر شگرفی بر عقاید دانش آموزان می‌گذارد. اگر معلمی از تدریس ریاضی احساس فشار و ناراحتی كند، موجب انتقال این احساس به دانش آموزانش می‌شود. اگر هدف آموزگار كاهش استرس دانش آموزان است، نباید بگوید سریع جواب بده./ خیلی آسان است./ ریاضی خیلی مهم است./ مسائل را به تنهایی حل كن. / نه، اشتباه كردی.
در عوض باید بگوید:
اگر عجله كنی، حتماً اشتباه می‌كنی./ اگر سعی كنی تمامی مساله را ذهنی حل كنی، ممكن است اشتباه كنی./سعی كن گام به گام مساله را حل كنی.
این كار باعث می‌شود كه مساله را خوب بفهمی و راه حل‌های آن را درست حدس بزنی./ زمانی كه مساله را نوشتی، یك بار آن را توضیح بده.
آموزگاران باید بپذیرند:
الف- دانش آموزان با یكدیگر تفاوت دارند.
ب- هر دانش آموزی شیوه واحدی برای فكر دارد. حل یك مساله ممكن است روش‌های مختلفی داشته باشد. پس بهتر است به هر دانش آموزی اجازه دهند كه با شیوه خودش مساله را حل كند.
ج- هیچ گاه دانش آموزان را با یكدیگر مقایسه نكنند.
2- دانش آموزان را با درس توجیه كند. آموزگار ابتدایی باید سعی كند فلسفه ساده‌ای از ریاضی را برای دانش آموزانش توضیح دهد. گفت وگو و واضح سازی عملیات ریاضی، امكان پرس وجو‌های كلاسی، اشكال‌گیری، ارائه تمرین‌های ساده به پیچیده، گوشزد كردن قوانین ریاضی به دانش آموزان از جمله نكاتی است كه معلم درس ریاضی باید به آنها توجه داشته باشد.
3ـ انجام آزمون‌های كوتاه و متنوع میتواند از اضطراب ریاضی دانش آموزان بكاهد. تست‌های ساده ریاضی، حل مسائل آسان ریاضی، موفقیت‌های پی درپی در آزمون‌های ریاضی و پیشرفت گام به گام در درس ریاضی موجب تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان در یادگیری علم ریاضی می‌شود. پرسش‌های ساده‌ای كه آموزگار مطمئن است دانش آموزان پاسخ‌های آنها را می‌دانند، آزمون‌های هفتگی كه از بین درس‌های هفته انتخاب شده است و تمرین‌های مكرری كه صرفاً برای یادآوری درس‌های قبلی آورده می‌شود، نیز موجب حضور ذهن دانش آموزان در كلاس می‌شود.
4-مثـبت نـگـری را بـه دانــش آموزان بیاموزید
با پایان هر سال تحصیلی دانش آموزان یك سری تجارب و خاطرات خوشایند و ناخوشایند را با خود به سال تحصیلی جدید می‌آورند.
آموزگار درس ریاضی باید سعی كند تجارب منفی و ناخوشایندی را كه گروهی از دانش آموزان در خصوص درس ریاضی در ذهن دارند، فراموش كند و زمینه‌ای مثبت به آنها بدهد.
كاهش اضطراب ریاضی از طریق رفع اشكال و بازگشت به مفاهیم اولیه، به كار بستن شیوه‌های جدید آموزش، ایجاد فضایی شاد و پرانرژی، پذیرش اشتباه و خطای شاگردان، تشویق به پرسش‌های كلاسی و درك اشكالات دانش آموزان از جمله نكاتی است كه آموزگاران برای كاهش اضطراب ریاضی در میان شاگردانشان می‌توانند به كار بندند.
احساس خجالت و شرمساری، احساس مشتركی است كه اغلب دانش آموزانی كه نمی‌توانند پاسخ‌های صحیح مسائل ریاضی را بنویسند، بدان دچار می‌شوند.
آموزگاران باید آگاه باشند فرصتی كه برای حل مساله به دانش آموزان می‌دهند، متناسب با سختی و پیچیدگی مساله باشد.
آموزگارانی كه انتظار دارند دانش آموزان همواره جواب صحیح را به دست آورند، آنها را دچار اضطراب و نگرانی می‌كنند و موجب شرمساری آنها جلوی دوستان و هم كلاسی‌هایشان می شوند.
همین امر موجب می‌شود كه این گروه از دانش آموزان از مطرح كردن پرسش‌های خود سر كلاس اجتناب ورزند.
5ـ با خوش رویی و روحیه‌ای شاد تدریس ریاضی را آغاز كنید. آموزگارانی كه عصبانی، خسته و پرخاشگرند و با كج خلقی به دانش آموزان درس می‌دهند، جوی منفی و ناخوشایند در كلاس حاكم می‌كنند كـه موجـب تـرس و دلـهــره دانـش آموزان می‌شود
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
آمار مطالب
آمار بازدید
